Ngoại vui vui ô.

Đổi họ

Đứng từ chiếc cầu bê tông trên ngòi nhìn xuống cả một dải đồi chợt gợi cho ta nghĩ tới cái mạch sống.

Dòng suối là một chứng tích cho sự sinh thành văn hóa lấy xử sự với tự nhiên mà tạo dựng cái ăn. Qua ngòi Thia là đò bến Bún. Một sức sống làng quê hồn hậu. Có điều gì đó rất xa. Trăm thứ hoa trái xuống thuyền về xuôi.

Nắng cuối thu yên ả lọt qua kẽ lá điểm những chấm sáng trên thềm nhà yên ắng. Con sông hung tợn trong tùy bút Nguyễn Tuân đã từng hùa với Thủy Tinh dâng nước lên núi Tản. Vắng lặng đã thành một phép thanh lọc những thói đời chợ búa.

Ai chợt nao lòng nhớ quê hương thì vẫn còn đấy một lối đi về…. Mộc mạc. Đồi rừng để lại một dư âm văn hóa đa tầng của đất Yên Mông này. Ngoại thành là một xã nằm men bờ sông Đà. Nước đã lặng. Bến sông cổ xưa và quan trọng nhất đã góp phần giữ lại cho ngoại ô nếp sống cổ truyền.

Bên ngoài là cửa hàng. Mỗi con ngòi. Lập làng của người Việt xưa. Cái mặc.

Trăm thứ lâm thổ sản đã xuống bến về xuôi. Ngoài bến Bún để mảnh đất này lặng lẽ xanh tươi như một chốn "đào hoa nguyên kí" không có tuổi. Lại như chưa hề thay đổi. Đàn gà mải kiếm mồi nhao ra bề ngoài đường nhựa. Tên một người con gái gắn với loài hoa mọc bên thềm nhà. Thật lạ. Con ngòi chắt từng giọt nước rơi từ lá rừng tìm ra sông mà hợp lưu nhưng lại như thể đang ngược sông đưa nước vào rừng thẳm.

Thương nhân ngược bến lên đây sinh sống. Chỉ dăm bước chân lại đã thấy chàng trai trẻ đang loay hoay sửa chiếc lồng bẫy lên đồi bẫy chim rừng. Nhưng. Nết ăn ở của người đường xuôi ngược bến đò lên làm sang phố mới.

Lặng đến tơ tưởng. Con đường nhựa bé nhỏ men theo đồi vắng đã có những thửa ruộng xinh xinh vỗ về rét mướt. Bao thợ thuyền. Dòng sông thoáng hiện rồi ngại ngùng xuôi về phía Trung Hà nhưng vẫn không quên gửi lại vị gió mát lành cho vườn tược. Có nhẽ sẽ chẳng có ở đâu sự mộc mạc đến từ một nhịp sống chậm dãi và hiền hòa như chốn này. Con sông từng biến những quà đồi xanh tươi ven đất cổ Hòa Bình thành những hòn non bộ.

Lặng đọng ngoài cầu ngòi Thia. Quán xá ở đây là những căn nhà bé nhỏ nép dưới lùm cây. Bên trong vẫn là vườn cây ao cá.

Nếp nghĩ của thánh sư xưa mạch lạc như đường nét phong thủy. Mười năm có phải là chỉ mới bữa qua đâu mà đất ngoại thành vẫn bình yên thế? tỉnh thành còn rất trẻ nhưng ngoại ô chưa kịp già đi trong tâm tưởng mỗi người. Như muốn thay tên. Con đường nhỏ xuống đến khu phố nhỏ mươi hàng quán.

Lại có bao thứ hàng hóa. Tán cây tỏa bóng mát lối đi lên thềm nhà cao với những bậc xi măng đã hoen rêu. Nhưng. Chính bến sông này là nơi giao tế. Sông chưa rời phố. Đổi trác đặc biệt nhất. Không bị cái ồn ã của cầu cảng làm thay đổi. Ở đâu có ruộng là ở đó có sự êm ấm lạ thường của một đời sống nông nghiệp. Chỉ qua một quèn sông phù sa đặc sánh. Không bị nhịp sống thương trường lấy đi nếp sinh hoạt bình dị quê mùa.

Người dân ở đây không cần ngược ra phố. Vào phố chợ chợt gặp bác thợ già đang cặm cụi đóng thuyền.

Chính sự hoang vu. Tôi cầm lục trong trí nhớ một ngôi nhà xưa cũ. Nhưng. Ảnh minh họa. Dòng nước hiền hòa bé nhỏ được bản mường giữ giàng vẫn nguyên dòng xanh trong mà không bọ vùi lấp bởi cái tình cờ của đô thị hóa.

Thời gian như ngừng trôi. Dựng nhà. Bóng cây như cũng chững lại trên mép sân gạch mộc lát nghiêng mà khắc nghi một dấu chân ai từng để lại.

Cố giấu đi kí vãng trên thượng nguồn hiểm ác mà làm thân với bờ bãi trung du. Có lẽ tất đã chìm vào quên lãng.

Ruộng mùa này đang để ải. Tiếng lợn dụi mõm trong chuồng. Người con gái ấy đã xuống thuyền theo chồng về dưới dưới xuôi từ ngày ấy. Rừng vẫn hẹn sông. Từ đây nhìn xuống. Và để rồi. Con đường độc nhất vô nhị ấy được định danh bằng một tấm bảng gỗ viết sơn trắng.

Dọc theo con đường ấy tôi bắt gặp ngòi Thia hoang dã. Bên lề cỏ hoa đồng nội vẫn trổ bông tím biếc khiến bước chân người khách từ phố thị thêm ngỡ ngàng để rồi cứ đi tiếp mãi như đang bị hút hồn bởi vẻ hoang vu. Tôi được nghe kể: Xưa.